مولانا جلال الدین محمد بلخی
قسمت دوم
بنام خداوند بزرگ
مولانا دریکی از فرمایشات شان می فرماید:
« حیف است به دریا رسیدن و از دریا به آبی یا به سبوی قانع شدن، آخر از دریا گوهرها و صد هزار چیزهای مقوَّم برند، از دریا آب بردن چه قدردارد، وعاقلان از آن چه فخر دارند و چه کرده باشند؟ بلکه عالم کفی است. این دریای آب خود علم های اولیاست؛ گوهرخود کجاست؟ این عالم کفی پُرخاک است، اما از گردش آن موج ها و مناسبت جوشش دریا و جنبیدن موج ها آن کف، خوبی می گیرد که: زین للناس حب الشهوات من النساءِ والبنین والقناطیرالمقنطرة من الذهب والفبضة والخیل المسومة والانعام والحرث ذلک متاع الحیوة الدنیا. پس چون « زین » فرمود، او خوب نباشد، بلکه خوبی در او عاریت باشد و از جای دگر باشد. قلب زر اندود است، یعنی این دنیا که کفک است، قلب است وبی قدر است وبی قیمت است؛ ما زر اندودش کرده ایم که: زین الناس.»
مولانا اشاره به آن دارد که پروردگار از آن موقف و مقامی که به انسان ارزانی کرده و از آن قدرت و توانایی ها، امکانات و فرصت های که در اختیار وی قرار داده، و او را در کناریک دریای بزرگ ( دریای فکر و اندیشه، عقیده و ایمان، علم و عرفان و معرفت) قرار داده و مخیر نموده است، وی به چیزهای روی آورده و اکتفا می کند که شایستۀ شآن و مقام وی نیست. مولانا این جهان را به یک دریای مواجی تشبیه کرده است که انسان در کنارش قرار دارد، وی در اولین کلمات خود در این مبحث، انسان را مخاطب قرار داده می پُرسد که آیا از این دریای بزرگ به نوشیدن یک جُرعه ویا به پُرکردن یک سبوی اکتفا و بسنده می کند و یا این که از این دریای عظیم؛ رودخانه ها، کانال ها، و جویبارهای گوناگون جدا کرده و با آب فراوانی که در اختیارش قرار دارد، به آبیاری زمین ها، باغ ها، و سرسبزی محل ها و مناطق گوناگون می پردازد؟ و یا این که آیا این آب دریا را برای استفادۀ هزاران انسان تشنه، تصفیه نموده وبا طرح های آبرسانی در اختیار هزاران انسان محتاج آب آشامیدنی سالم و صحی قرار می دهد؟ و علاوتاً آیا از این دریا با شیوه های علمی و تخنیکی به پرورش انواع مختلف ماهی ها و سایر آبزی ها استفادۀ همه جانبه می کند؟ و آیا انسان می داند همین گونه که از آب دریا استفاده های گوناگون کرده می تواند، از قعر دریا هم می تواند انواع مختلف سنگ ها و دانه ها و.... قیمتی و از جمله از ذخایر و فرآورده های نفتی و گازی که در زیر اکثر دریا ها وجود دارد استفاده نموده و با تلاش و کوشش در رُشد و شگوفایی اقتصاد خود و منطقه تحول شگرفی را ایجاد کند، با تلاش وکوشش انسان است که امروز علاوه بر کشتی های بزرگ، تحت البحری ها و زیر دریایی های نظامی هم می تواند بر شوکت و قدرت وی بیفزاید. اگر انسان به این مثال مولانای حکیم و دانا دقت و توجه نموده، طرح این فکر و اندیشه می تواند بهترین راه گشا و راهنمای انسان برای تحقیق و تفحص قرار گیرد. این در حالی است که مولانا چنین می فرماید که همۀ این دست آورد ها و همۀ آن چه در عالم وجود دارد مانند کفی است بر روی آب که از آن گوهری که باید انسان در جستجوی آن باشد، علامت و نشانۀ در آن نیست. زیرا ارزش واقعی ( گوهر ) منحصر به همان علم و دانشی است که اولیای خدا از آن بهره مند گردیده و می گردند.
خداوند ( ج ) می فرماید: « بدانید که زندگی دنیا تنها بازی و سرگرمی، آرایش وپیرایش، نازش در میان هم دیگر و مسابقه در افزایش اموال و اولاد است وبس. دنیا همچون باران است که گیاهان آن، کشاورزان را به شگفت می آورد، پس گیاهان رُشد و نمو می کنند، و بعد گیاهان را زرد وپژمرده خواهی دید، و آن گاه خرد و پرپر می گردند. در آخرت عذاب شدیدی ( برای دنیا پرستان ) و آمرزش و خشنودی خدا ( برای خدا پرستان ) است. اصلاً زندگی دنیا چیزی جز کالای فریب نیست.» ( الحدید: 20)
اما، ما انسان ها همین که چند شعر حافظ ، سعدی و مولانا را از نظر گذشتانده، احساسی برای ما دست می دهد که گویا دانش ما به پایه کمال رسیده و دانشمندی کامل و جامع گردیده ایم که باید به دانش خود فخر و مباهات کنیم، و یا با مطالعۀ چند آیه و حدیث و اوراقی از فقه و قانون، علم را به پایۀ اکمال رسانده و حالا قادر است تا در مقام فتوی، قضاوت و رهبری قراربگیرد، و یا اگر به مال و ثروت و به چوکی و مقامی رسیده است، دنیا را زیر فرمان خود احساس می کند. خیر! زیرا همۀ این ها اگر با احساس انقیاد و ادای وجائب و مسئولیت ها در برابر پروردگار نبوده باشد به خساراتی جبران ناپذیر روبرو می گردد. امام فخر رازی گوید: « هرگز دل من زعلم محروم نشد- کم ماند ز اسرار که مفهوم نشد + هفتاد و دو علم درس خواندم شب و روز- معلومم شد که هیچ معلوم نشد.» این است بحری که مولانا به آن اشاره فرموده و امام فخر رازی و سایر امامان و علمای واقعی با آبتنی و غواصی در آن ، آن گوهر های ناب و قیمتی را به چنگ آورده و به جهان علم، آگاهی، عرفان و معرفت عرضه کرده اند. ( اد امه دارد)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر